OMSCHRIJVING

Een onderdeel op mijn yokes dat nog ontbrak zijn de ‘stick shakers’.

Een ‘stick shaker’ is een mechanisch apparaat dat aangesloten is aan de achterzijde van de yokekolom of buis en dat de piloot waarschuwt voor een nakende ‘stall’.

Het is een automatisch veiligheidssysteem dat in grotere vliegtuigen zit. Het laat de stuurknuppels van de piloten heftig en luidruchtig trillen als een vliegtuig te langzaam vliegt en dreigt overtrokken te raken en uit de lucht te vallen. D.w.z. wanneer de luchtsnelheid afneemt tot stallsnelheid.

Het trilmechanisme bestaat uit een elektromotor die een gewicht ronddraait dat opzettelijk uit balans is geplaatst.
De ‘stick shaker’ wordt geactiveerd door een speciaal overtrekbeveiligingssysteem, dat bestaat uit een sensor op de voorrand van de vleugels die de invalshoek meet. De boordcomputer van het vliegtuig kan met deze informatie, in combinatie met veel andere gegevens, berekenen of er gevaar dreigt. Zodra dat het geval is, wordt de ‘stick shaker’ geactiveerd en klinkt tegelijk een alarmsignaal in de cockpit.

Het geluid van de trillende ‘stick shaker’ is vaak hoorbaar op opnamen van de vluchtdatarecorder (black box) die zijn gemaakt vlak voor een vliegtuigcrash.

NOODZAKELIJK OF NIET

‘OEM stick shakers’ zijn ‘hard-to-get’ en dus moeilijk te vinden (OEM: Original Equipment Manufacture of anders gezegd ‘real aviation parts’).
Als je ze vindt betaal je vlug €230 per stuk (zonder BTW, zonder transportkosten en invoer …). Meestal hebben OEM-onderdelen hun goede tijd gehad met het risico dat ze defect kunnen zijn. En op foto zie je dat niet …

Op Internet bieden verschillende hardwareproducenten replica’s aan van ‘B737 stick shakers’ en die zijn erg prijzig. De kostprijs ervan zit meestal rond de €550 per stuk en meer. Dan moet je nog eens voor de interfacekaart zorgen , admin/invoer, transportkosten … Algemeen een dure grap, of niet?

Trouwens is een ‘stick shaker’ niet onmisbaar, het apparaat zit meestal verborgen onderaan aan de achterzijde van de yokekolom en dus moeilijk zichtbaar.
In een homecockpit wordt deze dan ook enkel gebruikt om een test uit te voeren in de Pre-Flight fase … Een stallsituatie is meestal onwaarschijnlijk. In het echt gebeurt dit wel eens bij takeoff door een foutieve berekening van de boordcomputer …

Dus in een homecockpit is het een ‘hebbedingetje’ om het realisme op te voeren en als de ‘stick shakers’ ook nog functioneren is dit een pluspunt … maar liefst zo goedkoop mogelijk dan.

LEOING737.COM

Tijdens mijn zoektocht op het Internet ben ik op EBay toevallig terecht gekomen bij ‘Leoing737.com‘ (UK). De website van Dominic Dolata die B737-onderdelen bouwt voor Homecockpitbouwers.
En in zijn productielijn zitten ook ‘B737 stick shakers’ en dit voor de prijs van +- €300 en dit voor een set van twee stuks (zonder interfacekaart). Dus veel goedkoper dan bij de concurrentie …

Deze ‘stick shakers’ zijn wel niet van metaal maar van kunststof gemaakt en dit met een 3Dprinter.
De prints van alle onderdelen zijn mooi opgeschuurd. Vervolgens is alles geschilderd met een speciale filler om alle oneffenheden of gaatjes weg te werken.
Vervolgens komt er een primer op met een laklaag in boeinggrijs.
Het resultaat is dat alle onderdelen mooi zijn afgewerkt. Opmerkelijk is de sterkte van de verschillende onderdelen.

De service van ‘Leoing737 is uitstekend te noemen!
De CEO van ‘Leoning737’ Dominic Dolata is heel duidelijk van het geven van de nodige informatie. Hij is ook heel erg hulpvaardig in het zoeken naar oplossingen.

Buiten de ‘stick shakers’ zelf zorgt ‘Leoning737’ ook voor alle andere onderdelen zoals kabels, interfacekaart, het uitvoeren van de aansluitingen op de Interfacekaart en een uitgebreide handleiding hoe je de ‘stick shakers’ en interfacekaart moet monteren, aansluiten en configureren in ProSim737 … TOP!

De communicatie tussen ‘Leoning737’ en de klant verloopt heel vlot en snel. Je wordt bijna dagelijks op de hoogte gebracht met de stand van zaken van uw bestelling. Zeker een aanrader!

STICK SHAKER ONDERDELEN

Het volledig pakket is samengesteld uit:

• Twee klemmen om rond de yokes te plaatsen en waarop de ‘stick shakers’ worden bevestigd;
• Twee ‘stick shakers’;
• Een Interfacekaart (Phidget Relay Card 0/0/4);
• Twee kabels om de ‘stick shakers’ aan te sluiten met de Phidget Interfacekaart.
• Twee voedingsadapters AC/DC 12V;
• Twee stroomkabels om de voedingsadapters aan te sluiten in het stopcontact (niet voorzien in de bestelling);
• Een USB kabel om de Phidget Interfacekaart aan te sluiten met de PC (niet voorzien in de bestelling);
• Een uitgebreide en duidelijke handleiding;
• Een uitstekende service!

MONTAGE EN AANSLUITING

Monteren van de klemmen
Open de klem door de bouten uit de ‘stick shaker’ te verwijderen.
Aan de binnenzijde van de klem kan je eventueel dubbelzijdige tape plaatsen om de bevestigingspositie te vergemakkelijken en extra te verstevigen. Wanddikte van de klem is 4 mm.

Plaats de klem rond de yokekolom. Dit gebeurt op een afstand van 50 cm vanaf de bovenzijde van de yokekolom tot aan de bovenrand van de klem (bij de echte zou het 35 cm zijn vanaf de vloer van de cockpit tot bovenrand van de klem). Zie afbeeldingen.
De klem geeft goed mee bij eventueel plooien en is van sterk materiaal gemaakt.

Monteren van de ‘stick shaker’
Vervolgens wordt de ‘stick shaker’ tussen de klem gemonteerd met bouten van 60 mm M3 en goed vastgedraaid.
Misschien is het ook handig om op voorhand de coaxkabel (2 pins aviation connector) aan te sluiten aan de onderzijde van de ‘stick shaker’.

Wanneer je de yokekolom onderaan hebt voorzien van een gat of opening voor de kabelrouting kan je de coaxkabel (2 pins aviation connector) hierdoor leiden richting de Phidget-kaart.

Phidgetkaart
De Interfacekaart heb ik gemonteerd in het frame van één van de open cockpitcomputers. Hiervoor heb ik een plexiplaatje gebruikt.

Aan de Phidget-kaart zijn er 3 soorten aansluitingen: de coaxkabel (2 pins aviation connector) die van de ‘stick shaker’ komt, de stroomkabel en een USB-kabel om aan te sluiten aan de PC.

Deze Phidget-kaart is onderverdeeld in 4 relays (SPDT mechanical relays) met elk 3 terminals.
NC-0C-NO / NC-1C-NO / NC-2C-NO / NC-3C-NO

NC: Normally Closed
0C: Common – relaynummer 0
1C: Common – relaynummer 1
2C: Common – relaynummer 2
3C: Common – relaynummer 3
NO: Normally Open

Van relaynr 0 en relaynr 1 gebruiken we telkens twee van de drie terminals voor de ‘stick shaker’: Normal Open (NO) en Common (0C) (1C).

Opm. Alle aansluitingen van coaxkabels en stroomkabels op de Phidgetkaart zijn reeds uitgevoerd door Leoing737.be (indien je dit wenst).

Relay 0 (Capt):
– Rode stroomkabel (+): NO
– Zwarte stroomkabel (-) en Coax (+):  zijn samen aan elkaar gesoldeerd
– Coax (-): 0C

Relay 1 (F/O):
– Rode stroomkabel (+): NO
– Zwarte stroomkabel (-) en Coax (+):  zijn samen aan elkaar gesoldeerd
– Coax (-): 1C

Opm. Vergis u niet van kabel > de kabel van de ‘Capt stick shaker’ naar Relay 0 en die van de F/O naar Relay 1 …

Dus m.a.w. de Phidgetskaart onderbreekt eigenlijk het hele circuit. Als je de ‘stick shaker’ rechtstreeks verbindt met de 12V-voeding werkt de ‘stick shaker’ continu.
De Phidgetskaart werkt als een brug die open en dicht gaat en dat wordt bepaald door ProSim737 of de ‘stick shaker’ aan of uit moet.

USB-kabel
De USB-kabel is aan de zijde van de kaart aangesloten met een Mini-USB en aan de PC-zijde een gewone standaard USB A. Die wordt aangesloten aan de PC waarop de ProSim737-server is geïnstalleerd.

Tot zover de installatie van de hardware.

PROSIM737 CONFIGURATIE

Opm. Alle hardware moet reeds aangesloten zijn d.w.z. elke ‘stick shaker’ is aangesloten op 12V en de Interfacekaart met de Prosim737 PC.
Voor de Phidgetkaart moet er geen softwarematige instelling of configuratie gebeuren.

• Start ProSim737 en open Config\Configuration\Drivers;
• Ga naar onder naar “Phidget Support” en selecteer “Enable”. Klik vervolgens op OK. ProSim737 zal opnieuw opstarten;
  (Negeer deze stap indien je al Phidgetkaarten gebruikt met ProSim737);

• In ProSim737 ga je naar “Config\Configuration\Combined config”;
• Klik in de dropdown-menu op “Misc”;

• Klik in “Misc” op “GATES”;

• Zoek in de lijst naar “Stick shaker” en “Stick shaker F/O” (indien je 2 ‘stick shakers’ hebt geïnstalleerd);
• Bij “Stick Shaker” kies je voor “PhidgetInterface 519857” (uw kaartnummer) en selecteer “Output 0”;
• Bij “Stick shaker F/O” kies je voor “PhidgetInterface 519857” (uw kaartnummer) en selecteer “Output 1”;
• Klik OK en herstart ProSim737.

TEST

De ProSim737-configuratie is nu uitgevoerd.
Om de ‘stick shakers’ te testen moeten eerst P3D en ProSim737 gestart worden.
Na de battery ‘ON’ en de Ground Power of APU (AC power) ‘ON’ kan men de
de knoppen indrukken van de ‘Stall Warning Test’ op het ‘After Overhead Panel’.
No1 is voor de ‘Capt- stick shaker’.
No2 is voor de ‘F/O- stick shaker’.

Als alles goed is geïnstalleerd en geconfigureerd begint de ‘stick shaker’, na een paar seconden, luid te ratelen en begint de yoke te vibreren.
Men kan ook zorgen voor een extraatje, indien nodig, door in ProSim737 een ‘stick shaker’-geluid toe te voegen. Dat is eigen keuze …

*** Stick Shaker Sound ***

CONCLUSIE

Indien men niet aan OEM-exemplaren kan geraken of denkt te kopen is de aankoop van ‘stick shaker’ replica’s via ‘Leoning737.com‘ zeker een aanrader.

De prijs is goedkoop in vergelijking met andere producenten. Ze zijn wel niet van metaal gemaakt maar dat valt niet op.

Alle onderdelen zijn mooi afgewerkt en degelijk gemaakt.

Met de adviezen en handleiding van ‘Leoing737.com‘ verloop het installeren en configureren probleemloos.

De yoke vibreert goed en ook het ratelend geluid van de ‘stick shaker’ is heftig. Hoe dit in het echt vliegtuig is heb ik natuurlijk het raden naar …

Voor degenen die nog meer realisme willen hebben in hun homecockpit is dit zeker het overwegen waard!