OMSCHRIJVING

De ‘Window Liners’ zijn de raamkozijnen (raamomlijstingen) die men kan vinden tegen de verschillende raamframes.

Je kan ze kant-en-klaar kopen bij sommige firma’s die cockpit stuff verkopen. Algemeen zijn ze erg prijzig en ze moeten ook net passen met het window frame dat men gebruikt.

Het is dan ook de bedoeling mijn ‘Window Liners’ zelf te maken.

De ‘Window Liners’ zijn onderverdeeld in :

• Middle strut windshield window liner;
• Side window armrest/Chart holder (Capt en F/O);
• AFT Lower window liners (Capt en F/O);
• AFT Upper window liners (Capt en F/O);
• FWD Upper/Front window liners (Capt en F/O);
• Imitation glass (plexi or pvc).

HET TE GEBRUIKEN PROCEDE

Als voorbereiding voor het maken van deze ‘Window Liners’ is het uitzoeken welk materialen ik hiervoor het best kan gebruiken.

Ik dacht eerst aan MDF-hout maar dat is veel te log en te zwaar.

Een aantal voorwaarden moeten vervuld worden bij het maken van een keuze :

• Mag niet zwaar zijn maar licht in gebruik;
• Moet stevig zijn en deukvrij;
• Moet gemakkelijk te verwerken zijn zoals bv. het maken van bepaalde vormen;
• Moet mooi fijn en gemakkelijk kunnen geschuurd worden;
• De afwerking zoals het schilderen moet optimaal kunnen gebeuren;
• Eenvoudig te bevestigen.

Sommige cockpitbouwers gebruiken glasvezel in hun cockpit. Dit idee leek mij wel iets om eens uit te proberen.

Dit procedé wordt namelijk ook veelvuldig gebruikt bij bootbouwers/herstellers en ook in de wereld van de modelbouw.

Ik heb eens contact opgenomen met hobbyisten in de modelbouwwereld die duikboten in elkaar knutselen en zij adviseren mij eens te proberen met piepschuim, epoxy, glasvezel en polysterplamuur.

Zo gezegd, zo gedaan …

De wetenschap die ik hier verkondig komt vooral van tips en raadgevingen van specialisten uit de boorsector en de modelbouwwereld. En natuurlijk ook een beetje mijn eigen bevindingen over deze, voor mij, onbekende materie.

 

 

 

TE GEBRUIKEN MATERIALEN

• Piepschuim Styrodur/Polyfoam;
• Epoxy of Acrylic One;
• Glasdoek;
• Polyesterplamuur of plamuur met glasvezel;
• Primer/Lakken RAL 7011

Piepschuim

De vorm van de ‘Window Liner’ wordt eerst gemaakt in piepschuim (in de volksmond : Isomo).

De eigenschappen van dit piepschuim is dat het zoals ander piepschuim heel licht is en ook dat het zich gemakkelijk laat schuren in alle vormen.
Daarentegen is piepschuim ook heel kwetsbaar voor deukjes, gaatjes of inkepingen. Dus voorzichtig behandelen is de boodschap.

We gebruiken niet de witte piepschuim die men kan vinden in de Brico of Gamma maar specifieke isolatie-piepschuim met een minimale korrel en goed dichtheid zoals Styrodur en Polyfoam. Deze zijn meestal te vinden in de verschillende bouwmarkten.

De Styrodur is zowel in een blauwe als in een groene kleur te verkrijgen. Men vindt er ook met gele kleur.

Deze platen van verschillende diktes zijn egaal gespoten. De gele daarentegen is dunner met een lip/groef-vertanding en is van een slechtere kwaliteit en daar zitten soms harde brokken in. We houden het dus bij blauwe of groene Styrodur of de grijs/witte Polyfoam

Vermits de lokale bouwmarkt geen Styrodur heeft en wel Polyfoam heb ik proeven gedaan met Polyfoam (wit/grijs).

De piepschuim kan men zagen met een houtzaag of een ijzerzaag. Met een lintzaag gaat ook.

Het schuren gaat heel gemakkelijk (te gemakkelijk) zodat al vlug wat piepschuim verdwijnt als sneeuw voor de zon. Het is dus best een 5 mm (of meer) extra te nemen in lengte en/of breedte.

Het aan elkaar lijmen kan met witte houtlijm. NOOIT aan de kanten lijmen waar je moet schuren. De lijm is namelijk sterker dan de Styro of Polyfoam en krijgt men daar moeilijk weg.  Het lijmrandje blijft je dan zien.

 

 

 

 

Epoxy

Waarom hebben we deze Epoxy nodig ?

De piepschuim gaan we overschilderen met Epoxy zodat er rondom de piepschuim een glazen en harde film zit (noodzakelijk voor de fragile en zachte piepschuim). De Styro en Polyfoam smelt niet door de Epoxy. Bij ander piepschuim kan dat wel gebeuren …

Wat is Epoxy ?

Epoxy is een uitzonderlijk harde en taaie chemische hars. Het verschilt van andere harssoorten, zoals polyester en vinylester, doordat het superieure eigenschappen heeft op het gebied van hechting en weerstand tegen chemicaliën, water etc.

Epoxy hars ontstaat uit een chemische reactie tussen 2 componenten. Epoxy is het resultaat van de dwarsverbinding tussen de moleculen van de hars en de harder.

 

 

 

 

 

 

Hoe Epoxy te gebruiken ?

Hars en harder worden nooit los gebruikt maar altijd in combinatie. De Epoxy die ik gebruik wordt gemengd in een verhouding van 100 delen hars en 60 delen harder. De verwerkingstijd is 30 min.

Probeer niet de uithardtijd te verkorten door meer harder toe te voegen:
Het werkt niet. In tegendeel, teveel harder zorgt dat de epoxy helemaal niet uithardt.

Erg belangrijk: Houd je aan de verhouding die vermeld staat op de gebruiksaanwijzing.

Hoe de verschillende delen afmeten ?

De makkelijkste manier is door middel van een mengbeker. Heb je geen mengbeker dan is het eenvoudig om zelf een maatbeker te maken: Gebruik doorzichtige plastic bekertjes. Vul één van de bekertjes met water, 6 mm. Markeer het waterniveau op het bekertje en zet er een “H” op van harder. Dit is de maatbeker voor de harder.

Neem een ander bekertje en vul deze met 10 mm hoeveelheid water. Markeer het waterniveau en de maatbeker voor de hars is klaar. Droog de bekertjes voor gebruik. Epoxy vindt het niet prettig om gemengd te worden met water.

 

 

 

 

 

 

Hoe mengen ?

Meng de epoxy niet in foam-bekertjes. Bij het uitharden wordt de epoxy heet en de bekertjes zouden kunnen smelten! Gebruik ook geen glazen potten. Deze kunnen barsten door de warmte die vrijkomt.

Meng de hars en harder altijd in een ronde beker of pot en niet in een vierkante. Zo voorkom je dat er ongemengde resten in hoeken achterblijven. Zorg ook dat de randen van de mengbeker geen losse hars of harder bevatten.

Hoe aanbrengen ?

Met een oude of goedkope verfborstel wordt er een dun laagje aangebracht over het piepschuim. Het laagje wordt zo verfijnd- en gelijkmatig mogelijk aangebracht.

Men mag eventueel nog een tweede laagje aanbrengen voor de stevigheid. Liever 2 dunne laagjes dan één dikke.

Bij mijn experiment heb ik ondervonden dat één laagje voldoende is om het piepschuim te laten verzadigen en te verglazen met Epoxy.
(Eerst had ik als test 2 dikke lagen epoxy aangebracht en onmiddellijk nadien (nog niet droog)  2 lagen glasvezel – zie foto. Dit gaf geen mooi en glad resultaat. En het was ook een plakkerige bedoening … Dus heb ik mijn huiswerk opnieuw overgedaan en maar één laagje epoxy aangebracht en een nachtje laten uitharden).

Uitharden en naharden ?

De uithardingstijd (of pot life) wordt mede bepaald door de omgevingstemperatuur. Ideaal is ca. 18-20 graden. Bij een lagere temperatuur kan er nog prima gewerkt worden alleen zal het uitharden dan langer duren. Liefst niet gebruiken bij een temperatuur lager dan ca. 10 graden.

Bij het uitharden komt warmte vrij.  De hars hardt eerder uit in een mengbeker dan uitgesmeerd over een groter oppervlak. Voor een langere verwerkingstijd kan je de inhoud van de mengbeker overgieten in een verfbakje. Bij een temperatuur van ca. 18 graden is de uithardingstijd (pot life) ca. 30-40 minuten. Binnen deze tijd is de epoxy nog verwerkbaar.  Daarna gaat de epoxy “gellen”.  De epoxy is nu niet meer verwerkbaar en heeft de substantie van kaas.

In dit stadium kan zonder voorbewerking een volgende laag epoxy worden aangebracht.  In dit stadium kan overtollige hars en glasweefsel nog makkelijk worden verwijderd met een scherp mes. De eigenlijke uitharding gebeurt pas na enkele uren (of zelfs dagen) afhankelijk van de omgevingstemperatuur.

Ik heb bij het experimenteren de piepschuim met epoxy een nachtje laten uitharden.

Hoe alles reinigen ?

Gebruik bij voorkeur wegwerpkwasten en rollers. De wegwerpkwasten kan men een aantal keren gebruiken. Ze kunnen gereinigd worden met Aceton.

Niet uitgeharde epoxy kan worden schoongemaakt met witte wijnazijn of Aceton .

Uitgeharde epoxy verwijderen is iets lastiger: Verwarm de epoxy met een föhn tot maximaal 90 graden tot de epoxy weer zacht wordt en verwijder zoveel mogelijk met een verfkrabber of plamuurmes. De overgebleven epoxy verwijderen met schuurpapier. Zorg voor voldoende ventilatie als je epoxy gaat verhitten.

 

Acrylic One i.p.v. Epoxy

In het vorig procedé voor het verstevigen van het piepschuim heb ik epoxyhars gebruikt en dit samen met glasdoek en polyesterplamuur.
Een andere en een gemakkelijkere manier is het gebruik van ‘Acrylic One‘. Het gebruik van epoxyhars is omslachtig en vooral niet gezond is om in te ademen.
Het idee om te kiezen voor ‘Acrylic One’ komt van een collega-cockpitbouwer Dion (Prosim nickname: Dion73).

Met uitzondering van de ‘middenstrut’ van het ‘windshield’ heb ik alle andere ‘Window Liners’ afgewerkt met ‘Acrylic One’.

‘Acrylic One‘ is een mengsel van poeder en vloeistof waarbij je een papje verkrijgt dat men met een verfborstel kan uitstrijken op bv. piepschuim. Na een droogtijd van 1Hr is de aangebrachte laag hard en klaar om te schuren. Je kan het vergelijken met gips maar dan veel harder. Acrylic One is gemakkelijk in gebruik en vooral reukloos.

Om te proberen heb ik een testkit gekocht bij Poly-Service (NL). Alles over Acrylic One staat uitvoerig uitgelegd op hun website:
http://www.acrylicone.nl/
http://www.acrylicone.nl/Education/Youtube

Bij deze testkit heb ik ook nog een flesje Acrylic One Thix A gekocht. Deze vloeistof kan je extra bij het mengsel doen om het papje te laten verdikken zodat het mengsel dikker wordt en minder vloeibaar. Goed voor grote groeven of gaten te vullen.

Wat is nu de werkwijze?

Na het mengen (1 min) van de juiste verhoudingen (1 gewichtsmaat vloeistof LPO1 Liquid en 2 gewichtsmaten poeder LPO1 Powder) is het mengsel klaar voor gebruik. Dit mengsel is +- 20 min bruikbaar.

• Een laag Acrylic One mengsel aanbrengen op het piepschuim met de bijgeleverde verfborstel;
• Wanneer deze laag nog nat is vervolgens een laag glasdoek er overheen leggen (het is aan te raden de glasdoek op voorhand op maat te knippen – tijdwinst!);
  Opm. In de testkit zit er ook glasdoek maar die is veel te grof om te gebruiken. Glasdoek met een fijnere structuur is gemakkelijker aan te brengen en beter af te werken.
• Na het aanbrengen van de glasdoek wordt opnieuw een laag Acrylic One er overheen aangebracht.
  Alle handelingen gebeuren achter elkaar zonder te wachten op uitharding.

Om de stevigheid nog extra te verbeteren kan men eventueel deze 3 handelingen herhalen. Voor de ‘Window liners’ is het voldoende dit maar éénmaal toe te passen.
Na 1Hr zou alles uitgehard zijn maar ik heb voor alle veiligheid gewacht tot de volgende dag.

Uitgeharde Acrylic One is gemakkelijk te schuren maar de groeven die gemaakt zijn door de verfborstel zijn niet altijd gemakkelijk weg te krijgen. Vooral niet wanneer men verdikkingsmiddel heeft gebruikt.

Het oppervlak is nog niet helemaal vlak en glad dit door het gebruik van de verfborstel, de glasdoek en oneffenheden in het piepschuim.

De doelstelling van het gebruik van Acrylic One met glasdoek is trouwens hetzelfde als met Epoxy en dat is het piepschuim hard te maken en te verstevigen … meer niet.

Daarom heb ik na de eerste schuurbeurt een laagje plamuur aangebracht. Dit kan plamuur zijn met deeltjes glasvezel of polyesterplamuur. Hiermee kan men het oppervlak vlakker maken en beter schuren tot een glanzend en vlak oppervlak.
Ook de overgangen tussen de houten wand en het piepschuim moeten opgevuld worden. Deze overgangen moeten naadloos zijn en vormen samen één geheel.
Het plamuren en schuren worden herhaald totdat alle oppervlakken naar wens zijn. Geduld, geduld, geduld … 🙂

Hoe reinigen?

Veel veiliger en gezonder dan bij Epoxy: met water.

 

Glasdoek

Wat is glasdoek ?

Glasweefsels en -legsels bestaan uit lange, zeer fijne glasdraden die tot een dikkere draad worden gebundeld. Deze draden worden geweven in het geval van glasweefsel of op elkaar gestikt in het geval van glaslegsels.

Hierin hebben we 2 soorten. Glasdoek en glasmat.

Glasdoek :
Van glasgarens kunnen –net zoals van andere garens- weefsels worden gemaakt. Glasweefsels (doek) hebben in vergelijking met glasmat een hogere treksterkte. Bij vierkantweefsel gaat iedere inslagdraad over en onder de volgende kettingdraad door. Hierdoor ontstaat een schuifvast weefsel, maar het is bij vormen die in meer richtingen zijn gekromd, moeilijker aan te brengen.
Het super lichte weefsel is bij uitstek geschikt voor modelbouw vooral ook omdat ze fijner zijn van structuur.

 

 

 

 

 

 

Glasmat :
Glasmat is het meest toegepaste versterkingsmateriaal bij verwerking van polyester. De korte stukjes glasvezel liggen kris-kras door en over elkaar en zijn door een bindmiddel aan elkaar gelijmd. De structuur is veel ruwer en dus minder geschikt voor onze Window Liners.

Voor de Window Liners gebruik ik glasdoek van 45 g/m2

Waarom hebben we glasvezel nodig ?

De verglaasde epoxylaag over de piepschuim geeft een hardheid aan de piepschuim maar is breekbaar (glas!). Daarom verwerken we één of twee lagen glasvezeldoek in de Epoxy zodat het geheel stevig en flexibel (elastisch) wordt.
De glasvezel geeft de nodige stevigheid en bescherming aan de Epoxy (er tegen stoten kan geen kwaad). Zonder glasvezeldoek barst de Epoxy.

Hoe aanbrengen ?

De glasdoek wordt eerst op maat geknipt d.w.z. de volledige voorzijde met een overschotje aan beide zijden. De achterzijde heb ik gewoon gelaten zonder glasdoek en enkel met een laagje Epoxy.

Het glasdoekje wordt over de voorzijde gelegd en ingeborsteld (doordrenken) met opnieuw een laagje Epoxy. Het glasdoekje ‘verdwijnt’ in de Epoxylaag. Probeer ook hier zo fijn mogelijk te werken zodat er een zo glad mogelijk oppervlak ontstaat.

Zorg dat de glasdoek zo goed mogelijk wordt gestrekt en dit zonder plooien.

Vervolgens worden de zijkanten verder ingeborsteld met Epoxy. Je kan eventueel overwegen een tweede laagje glasdoek aan te brengen voor extra stevigheid maar ik vond het niet nodig.

Ik heb alles weer een 24Hr laten drogen en uitharden.

Dan is het de beurt om een paar lagen polyesterplamuur aan te brengen.

 

Polyesterplamuur

Wat is polyesterplamuur ?

Polyesterprodukten zijn bij uitstek geschikt voor herstellingen aan koetswerk, boten, surfplanken, vijvers, caravans, enz. Ze hechten uitstekend op zowel hout, steen, metaal alsook vele kunststoffen. Deze polyesterprodukten (plamuur) zijn doorgaans produkten op basis van 2 componenten (hars en verharder).

 

 

 

 

 

 

Na vermenging bekomt u een makkelijk te bewerken pasta, die vrij snel uithardt en een sterke reparatie biedt.

Deze polyesterplamuur is te verkrijgen in speciaalzaken en shops waar ze carrosseriematerialen voor auto’s verkopen.

Waarom hebben we polyesterplamuur nodig ?

Met Polyesterplamuur kunnen we alle oneffenheden, gaten en inkepingen wegwerken na het aanbrengen van de glasmat met epoxy.

Voor de Window Liners gebruik ik fijne polyesterplamuur en deze plamuur geeft extra stevigheid en na een grondige en verfijnde schuurbeurt een glad en hard oppervlak.

Polyesterplamuur is trouwens heel gemakkelijk te schuren.

Hoe mengen ?

Zoals reeds is vermeld bekomen we polyesterplamuur door 2 componenten te mengen (hars en verharder).

Voor de plamuur die ik gebruik is dat 100 gr hars en 2 à 3 gr harder. De verwerkingstijd is 5 min.

Hoe aanbrengen ?

Je kan de plamuur aanbrengen met een fijne dunne effen spatel. Heel gemakkelijk zelf te maken door eentje uit te snijden uit het deksel of doos waar ijscreme heeft ingezeten.

De plamuur moet heel dun aangebracht worden en als er putjes zijn dan in meerdere lagen. Ik had bij mijn proefmodel met 2 dunne lagen genoeg.

Als je goed met de epoxy gewerkt hebt en de piepschuim is in de juiste vorm geschuurd zonder fouten, dan moet je weinig nabewerken en het schuren is dan ook minder.

Na het plamuurwerk weer voldoende laten drogen en uitharden (zie de handleiding op de doos voor minimale uitharding).

 

Plamuur met glasvezel

Een andere plamuur die ik veel heb gebruikt is Aguaplast van Beissier. Deze wordt verkocht in tubes en wordt aangewend om in dikkere lagen aan te brengen. Dit voor hoeken en randen op te vullen of af te ronden zoals bv. bij de sidewalls.
Deze plamuur bevat glasvezel en is gemakkelijk te gebruiken en dit zonder componenten of harsmiddelen. Een aanrader!

Schuren ?

Het schuren gebeurt met schuurpapier met een korrel van 280 en 320 (evt. carrosseriepapier). Je kan het schuurpapier om een houten blokje plooien, zoniet volg je de vorm van de window liner door met een zo groot mogelijk deel van je hand een gelijkmatige druk op het papier uit te oefenen.

Schuur altijd over een grotere afstand dan het geplamuurde oppervlak en blijf schuren tot je geen overgang meer voelt tussen het geplamuurde gedeelte en de vorm zelf. Nu zal je zien dat het geplamuurde gedeelte al behoorlijk vlak is, maar soms nog kleine of grotere putjes of oneffenheden vertoont. Deze moet je gaan opvullen met een volgend laagje plamuur dat je dan wederom moet laten uitharden om dan terug op te schuren.

Dit proces zal je soms een aantal keren moeten herhalen, met als enige troost dat je alsmaar minder zal moeten plamuren en dus ook alsmaar minder zal moeten schuren.

De eindafwerking is nog even opschuren met een fijne korrel van 400 of 600, alles afwassen met een vochtige doek en ontvetten.

 

 

 

 

 

 

 

Schilderen

Eerst worden een paar lagen primer aangebracht met een spuitbus.  Het schilderen met een spuitbus geeft nog een fijner en gladder resultaat.

De primer wordt op zijn beurt ook gladgeschuurd waarna 2 lagen lak worden aangebracht (Boeinggrijs RAL 7011 of ACC R06.06.30). Dit ook met een spuitbus.